نقشه پوتین برای بشار اسد و سوریه

به نظر می رسد بعد از گذشت چهار سال، جنگ در سوریه به مرحله حساس و تعیین کننده نزدیک شده است. علاوه بر بحران آورگان و سرازیر شدن میلیون ها سوری به کشورهای اروپایی، اخیراً روسیه نیز دست به تحرکات تازه ای در سوریه زده و نیروها و تجهیزاتی در غرب سوریه مستقر کرده است.

طبق اخبار رسانه های مختلف افسران عالی رتبه، جنگنده های پیشرفته میگ ۳۱ ، هواپیماهای جاسوسی، نفربرهای بی ام بی می و ... وارد سوریه شده و در مناطق پیرامونی لاذقیه استقرار یافته اند. همچنین نیروهای روسی به طور کامل کنترل فرودگاه لاذقیه را بر عهده گرفته و خبرگزاری رویترز عنوان کرده که پنج کشتی یگان دریایی روسیه مجهز به موشک برای برگزاری رزمایش هایی در آب های منطقه ای سوریه لنگر گرفته اند. همچنین بر اساس این اخبار مسکو تلاش می کند تا سامانه موشکی پیشرفته ضد جنگنده اس ای ۲۲ را به سوریه ارسال کند. علاوه بر این مسکو برنامه هایی برای ارسال تجهیزات دیگر نیز در دستور کار دارد و خبرهایی هم مبنی بر برنامه ریزی برای انجام مانورهای دریایی در شرق دریای مدیترانه منتشر شده است.

این در حالی است که مقامات آمریکا و اروپایی( فرانسه، انگلیس و آلمان) سخنان هشدار دهنده ای را نسبت به این اقدامات روس ها عنوان کرده اند.

باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا روز جمعه اعلام کرد بشار اسد افزایش حمایت روسیه را بدان علت خواستار شده که در حال از دست دادن کنترل این کشور است. اوباما که در پایگاه نظامی فورت مید در شرق آمریکا و در سالگرد ۱۱ سپتامبر سخن می گفت تاکید کرد به رغم افزایش حضور نظامی روسیه در سوریه، واشنگتن مسیر عملیات خود علیه داعش را در در عراق و سوریه تغییر نخواهد داد.

درباره چرایی ارسال نیرو و تجهیزات روسیه به سوریه در این مقطع زمانی حدس و گمانه های متفاوتی منتشر شده است.

برخی بر این عقیده اند که ولادیمیر پوتین زمانی تصمیم به افزایش فعالیت های نظامی در سوریه گرفته که ارتش سوریه رو به تضعیف است و داعش به نزدیکی های دمشق رسیده است. بنابراین روسیه برای مبارزه با تروریست ها و حفظ منافع خود، راساً وارد جنگ شد تا مانع از تکرار سناریوی لیبی شود. گفته های سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در راستای تائید این دیدگاه است.

لاوروف چند روز پیش در مسکو اعلام کرد روسیه در حال فرستادن تجهیزات نظامی به سوریه به منظور کمک به دولت اسد برای مبارزه با داعش است و کارشناسانی به منظور کمک به آموزش ارتش سوریه برای استفاده از این تجهیزات فرستاده شده است. اوباما نیز در سخنرانی خود همان طور که اشاره شد عنوان کرده بود این اقدامات در راستای افزایش حمایت از بشار اسد است.

در تکمیل این دیدگاه همچنین عنوان می شود که پوتین در پی جلوگیری از فروپاشی ارتش و برتری نیروهای دولت سوریه در مقابل تروریست ها است و در مرحله بعد پیگیر راه حل سیاسی و تشکیل حکومت انتقالی بر مبنای توان و ساختارهای حکومت بشار اسد است.

برخی دیگر هدف محدوتری برای ارسال نیرو و تجهیزات عنوان کرده اند. بر این اساس روس ها تمایلی به درگیری جدی با تروریست ها ندارند و صرفاً نمی‌خواهند تنها پایگاه خود در دریای مدیترانه، یعنی طرطوس را از دست بدهند. علاوه بر این مسکو می کوشد جای پای خود را در سوریه تثبیت کند تا قدرت بیشتری برای تحمیل راه حل سیاسی مدنظر خود در هر گونه محاسبات آینده داشته باشند.

اما هدف سومی نیز اشپیگل آنلاین به آن اشاره کرده که روسیه در حال اجرایی کردن طرحی کلی برای آینده سوریه و تقسیم آن به مناطق نفوذ میان جبهه‌ها و گروه‌های درگیر است. بر این اساس، روسیه می‌خواهد منطقه لاذقیه و بندر طرطوس را به‌عنوان پلی برای ارتباط با جهان خارج در کنترل اسد نگه دارد و بخش بزرگی از بیابان‌های مرکزی سوریه نیز سهم مخالفان اسد خواهد بود.

این اهداف در حالی عنوان می شود که علاوه بر آمریکا، انگلیس و فرانسه نیز در پی ایفای نقشی فعال در بحران سوریه هستند. در این راستا لوران فابیوس، وزیر خارجه فرانسه روز جمعه عنوان کرد که اگر چه پاریس پروازهای شناسایی بر فراز سوریه انجام داده اما تصمیم به حمله نظامی به داعش از اختیارات رئیس جمهور است. این در حالی است که خود اولاند چند روز قبل عنوان کرده بود هیچ اقدامی در سوریه از جمله علیه گروه داعش نباید به تحکیم موقعیت بشار اسد و حفظ او در قدرت منجر شود. مجلس انگلیس نیز به نوبه خود، در ماه اکتبر، پیشنهاد دیوید کامرون، نخست وزیر این کشور، در رابطه با آغاز عملیات نظامی در خاک سوریه را بررسی خواهد کرد. در روزهای اخیر، دیوید کامرون به طور مستقیم حل و فصل بحران مهاجران در اروپا را با ضرورت انجام حملات هوایی علیه سوریه مرتبط دانسته بود که بشار اسد و داعش در آنجا موجب بی ثباتی اوضاع می شوند.

اما به نظر می رسد در همین نقطه است که اختلافات حل نشدنی به نظر می رسد؛ چرا که روس ها خواستار حفظ بشار اسد هستند اما کشورهای غربی خواهان تغییر نظام سیاسی در سوریه و برکناری او هستند.

گفتنی است تحرکات بازیگران بین المللی برای حل بحران سوریه در حالی تشدید شده که برخی بازیگران منطقه ای نظیر عربستان و ترکیه درگیر جنگ با یمن و پ.ک.ک شده اند و به نظر می رسد از قدرت اثرگذاری آنها در وقایع کاسته شده است.