کُردها؛ مرز اردوغانسیم و دموکراسی

مرز دموکراسی در ترکیه شاید در یک عدد 10 درصدی خلاصه شود! امروز 57 میلیون شهروند ترکیه ای به پای صندوق های رای خواهند رفت تا نه تنها سرنوشت 550 کرسی پارلمان، بلکه سرنوشت تغییر نظام حاکم بر این کشور از پارلمانتاریستی به ریاستی را نیز معلوم کنند گزاره ای که مد نظر حزب حاکم بوده و برای دستیابی به آن دست کم به 367 کرسی نیاز دارد و برای طرح بی ائتلاف و کم دردسرش جهت رفراندوم حداقل بایست 330 رای را داشته باشد تا به نوعی حاکمیت 13 ساله حزب عدالت و توسعه و رهبر آن «رجب طیب اردوغان» را برای دوره ای طولانی تر و در موقعیتی برتر و قدرتمندتر تثبیت کند.

اما اینها تنها یک روی سکه انتخابات در آناتولی است، روی دیگر سکه بیش از 19 حزب دیگر دیگر که مجوز ورود به انتخابات یافته اند، را نشان می دهد که هر یک با انگیزه ای متمایز وارد کارزار انتخابات شده اند اما همه آنها در مقابله با اردوغانیسم و قدرت گیری بیش از پیش او متفق الرای و همگام هستند به همین دلیل می توان گفت چتری رنگارنگ از احزاب و گروه های مختلف ملی، چپ، قومیت گرا و محافظه کار در برابر حزب حاکم صف آرایی کرده اند اما در این بین بر اساس نظرسنجی های مختلف و تحلیل های متفاوتی که وجود دارد تنها سه حزب منتقد دیگر یارای عبور از مرز حداقل 10 درصدی انتخاباتی در این کشور را دارند و در بین این سه حزب، این آرای حزب «دموکراتیک خلق ها» یا HDP است که نقشی سرنوشت ساز در این انتخابات را ایفا می کند چرا که براساس واقعیات موجود و پیش بینی نظر سنجی های مختلف، بخش عمده ای از جامعه هدف مورد نظر HDP همان منطقه ای است که در 3 انتخابات پیشین بیشتر آرای خود را به سبد AKP ریخته اند، و پیش بینی می شود اگر کردها از مرز مذکور بگذرند خواهند توانست حداقل 58 تا حداکثر 68 کرسی را از آن خود کنند که در این صورت آرای عدالت و توسعه به حدود 270 کرسی نزول خواهد کرد اما در صورت شکست شان، یاران اردوغان می توانند به بیش از 330 کرسی دست یابند که در این حالت کردها حتی یک کرسی هم در انتخابات نخواهند داشت. لذا می توان گفت راهیابی این حزب عمدتاً برخواسته از میان جامعه کُردهای این کشور به پارلمان خواهد توانست روح دموکراسی جوان در این کشور را از خطر و بحران های مختلفی که در گوشه و کنار در کمین اش ایستاده اند مصون تر دارد، برای این ادعا می توان به چند ادله و دلیل اشاره کرد:

<!--[if !supportLists]-->1-     <!--[endif]-->کردها بزرگترین اقلیت قومی -ملی در ترکیه هستند که تا دو دهه پیش از امروز هویت وجودی آنها به عنوان یک کُرد مورد انکار رسمی قرار می گرفت و از آنان در قرائت رسمی کشور با نام «ترک کوهی» یاد می شد و سالها با سیاست «آسیمولاسیون» سعی در اضمحلال تدریجی آنان را داشتند، سیاستی که بیشتر باعث واکنش کردها و حرکت های مبارزه طلبانه آنها در سه دهه اخیر شده است. چنین وضعیتی باعث افول فاحش استانداردهای حقوق بشر در ترکیه و مخدوش شدن چهره و پرستیژ بین المللی این کشور مدعی الحاق به اتحادیه اروپا در طول سالیانی طولانی شده بود. در نتیجه ورود رسمی یک حزب کُردی به پارلمان ترکیه می تواند به معنای پایان رسمی به دهه ها تبعیض و انکار در این کشور در نزد افکار عمومی جامعه جهانی تلقی شود.

<!--[if !supportLists]-->2-     <!--[endif]-->«مساله کُرد» در ترکیه همچنان یک مساله حل نشده است و فرآیند صلح تدریجی در این کشور پس از وقفه های چندی هنوز سرنوشت نامشخصی تا رسیدن به صلح عملی دارد لذا پیروزی این حزب می تواند چشم انداز روشن تری برای حل این مساله که دست کم 300 میلیارد دلار هزینه و بیش از 50 هزار نفر کشته در ترکیه بدنبال داشته است، ترسیم کند.

<!--[if !supportLists]-->3-     <!--[endif]-->سیاست های داخلی و خارجی سالهای اخیر (بخصوص پس از بهار عربی) اردوغان و حزب متبوعش در ترکیه باعث تقویت نوعی یکجانبه گرایی در داخل و خارج این کشور و به قول رهبران منتقد و مخالف منجر به خطر افتادن دموکراسی شده است در این فضا تلاش جدی اردوغان برای تبدیل نظام پارلمانی به ریاستی این خطر را در نزد هواداران پررنگ تر از قبل کرده است که او با قدرتی بیشتر به پیش خواهد رفت و در نتیجه کشور را با مخاطراتی بیشتر روبرو می سازد، لذا بسیاری از ملی گراها که از یکسو منتقد و مخالف حزب دموکراتیک خلق ها و نیز مذاکره با پ.ک.ک و اوجالان هستند، اما از سوی دیگر معتقدند حزب دموکراتیک خلق ها می تواند مانع از دستیابی حزب حاکم به این مهم شود و به عنوان یک ناجی دموکراسی عمل کند.

4-     پیروزی حزب دموکراتیک خلق ها را حتی می توان به نوعی پیروزی حزب عدالت و توسعه نیز نامید چرا که می توان حیات سیاسی این حزب و دستیابی به این اعتماد به نفس که می تواند در قامت یک حزب رسمی وارد انتخابات شود را تا حد زیادی تحت تاثیر برنامه های توسعه سیاسی مورد نظر حزب عدالت و توسعه طی سالهای اخیر دانست. هرچند این پیروزی به معنای نوعی شکست کوتاه مدت برای حزب حاکم به شمار می رود اما در بلند مدت معتقدین به حل مساله کرد و توسعه سیاسی کشور و عبور از وضعیت بسته پیشین را پیروز گردانیده است. حال با تمام این اوصاف باید دید آیا کردها خواهند توانست ناجی دموکراسی جوان ترکیه شوند یا خیر؟